DIPLOMATIC OBSERVER

Θεματολόγιο για τη βελτίωση της νομοθεσίας:
ενίσχυση της διαφάνειας και του ελέγχου για τη βελτίωση της νομοθεσίας της ΕΕ

Σήμερα, 19 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει το θεματολόγιό της για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Η ολοκληρωμένη αυτή δέσμη μεταρρυθμίσεων που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο μιας πολιτικής θα ενισχύσει τον ανοικτό χαρακτήρα και τη διαφάνεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ, θα βελτιώσει την ποιότητα της νέας νομοθεσίας χάρη σε καλύτερες εκτιμήσεις επιπτώσεων των νομοσχεδίων και τροποποιήσεις, και θα προωθήσει τη σταθερή και συνεκτική αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ, ούτως ώστε οι πολιτικές της ΕΕ να επιτύχουν τους στόχους τους με τον πλέον αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο.
Ο Πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε, εν προκειμένω, τα εξής:

«Η παρούσα Επιτροπή είναι αποφασισμένη να επιφέρει αλλαγές τόσο στο έργο της ΕΕ όσο και στον τρόπο δράσης της. Η βελτίωση της νομοθεσίας αποτελεί, συνεπώς, μία από τις βασικές προτεραιότητές μας. Ακούμε τα προβλήματα των πολιτών και των επιχειρήσεων — ιδίως των ΜΜΕ — που εκφράζουν την ανησυχία ότι δεν μπορούν πάντοτε να κατανοήσουν ή να εφαρμόσουν τους κανόνες που θεσπίζουν οι Βρυξέλλες και τα θεσμικά τους όργανα. Θέλουμε να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα της ΕΕ να εκπονεί νομοθεσία υψηλής ποιότητας. Η βελτίωση της νομοθεσίας δεν συνίσταται στη θέσπιση «περισσότερων» ή «λιγότερων» κανόνων της ΕΕ, ούτε στην υπονόμευση των υψηλών κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων μας, της υγείας μας ή των θεμελιωδών δικαιωμάτων μας. Βελτίωση της νομοθεσίας σημαίνει να διασφαλίσουμε ότι εκπληρώνουμε πράγματι, όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα, τους φιλόδοξους στόχους που έχουμε θέσει.»
«Πρέπει να αξιολογούμε με αυστηρότητα τις επιπτώσεις της εκπονούμενης νομοθεσίας, καθώς και τις ουσιώδεις τροποποιήσεις που επέρχονται κατά τη νομοθετική διαδικασία, ούτως ώστε οι πολιτικές αποφάσεις να είναι άρτια τεκμηριωμένες και να βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία. Ενώ η φυσική τάση των πολιτικών είναι να εστιάζουν στις νέες πρωτοβουλίες, πρέπει να αφιερώνουμε τουλάχιστον την ίδια προσοχή στην επανεξέταση της ισχύουσας νομοθεσίας και να εντοπίζουμε τι μπορεί να βελτιωθεί ή να απλουστευθεί. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς σχετικά με το τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί. Οι αποφάσεις που λαμβάνουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μας αφορούν όλους. Υποβάλλουμε, επομένως, μέτρα που θα ανοίξουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τον έλεγχο και παρέχοντας περισσότερες ευκαιρίες στους ενδιαφερομένους για να εκφράσουν τις απόψεις τους.»
Η δέσμη μέτρων για τη βελτίωση της νομοθεσίας θα εφαρμόζεται απ’ ευθείας από την Επιτροπή όταν εκπονεί και αξιολογεί τη νομοθεσία, καθώς και σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα αρχίσει τώρα διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με νέα διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της νομοθεσίας.
Μεγαλύτερη διαφάνεια και διαβούλευση
Η Επιτροπή θα ανοίξει τη διαδικασία χάραξης πολιτικής, ώστε να επιτρέψει στους πολίτες να ασκούν μεγαλύτερο έλεγχο και να συμβάλλουν περισσότερο στη διαδικασία. Προς το σκοπό αυτό, θα δημιουργήσει δικτυακή πύλη, μέσω της οποίας θα μπορούν να παρακολουθούνται οι πρωτοβουλίες και να πραγματοποιούνται νέες δημόσιες διαβουλεύσεις, κατά την αξιολόγηση των υφιστάμενων πολιτικών ή των πιθανών νέων προτάσεων. Οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν και νέες ευκαιρίες να υποβάλουν παρατηρήσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της πολιτικής, από τον αρχικό χάρτη πορείας έως το τελικό κείμενο της πρότασης της Επιτροπής. Μετά την έγκριση πρότασης από την Επιτροπή, κάθε πολίτης ή ενδιαφερόμενος θα έχει στη διάθεσή του οκτώ εβδομάδες για να υποβάλει σχόλια ή προτάσεις που θα τροφοδοτήσουν τη νομοθετική συζήτηση ενώπιον του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
Η διαφανής αυτή προσέγγιση θα ισχύει και για το παράγωγο δίκαιο, υπό μορφή κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικών πράξεων. Για πρώτη φορά, τα σχέδια μέτρων που τροποποιούν ή συμπληρώνουν την ισχύουσα νομοθεσία, ή που καθορίζουν συγκεκριμένες τεχνικές διατάξεις, θα δημοσιοποιούνται 4 εβδομάδες πριν από την έγκρισή τους. Με τον τρόπο αυτό, οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να διατυπώνουν σχόλια πριν εγκριθούν τα σχέδια αυτά από την Επιτροπή ή από τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών.
Επανεξέταση της ισχύουσας νομοθεσίας
Το πρόγραμμα βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT), με το οποίο αξιολογείται το σύνολο της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ για να καταστεί πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό χωρίς να θιγούν οι στόχοι της εφαρμοστέας πολιτικής, θα ενισχυθεί. Το πρόγραμμα θα είναι πιο στοχευμένο, ώστε να εξετάζει τις σοβαρότερες πηγές αναποτελεσματικότητας και περιττού φόρτου, και θα ποσοτικοποιεί, επίσης, το κόστος και τα οφέλη των δράσεων, όταν είναι αυτό δυνατό. Η Επιτροπή ήδη καταβάλλει έντονες προσπάθειες για τη μείωση του φόρτου σε τομείς όπως ο ΦΠΑ, οι δημόσιες συμβάσεις, οι στατιστικές για τις επιχειρήσεις και οι χημικές ουσίες. Επίσης, βρίσκονται σε εξέλιξη συνολικές αξιολογήσεις σε άλλους τομείς. Το πρόγραμμα REFIT θα αποτελεί πλέον θεμελιώδες στοιχείο του ετήσιου προγράμματος εργασίας της Επιτροπής και του πολιτικού διαλόγου της Επιτροπής με τα άλλα θεσμικά όργανα.
Η Επιτροπή θα δημιουργήσει μόνιμη και χωρίς αποκλεισμούς πλατφόρμα διαλόγου με τους ενδιαφερόμενους και τα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της νομοθεσίας της ΕΕ στο πλαίσιο του REFIT. Η πλατφόρμα REFIT θα συνδέει εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου από τις επιχειρήσεις, την κοινωνία των πολιτών, τους κοινωνικούς εταίρους, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και τα κράτη μέλη. Θα συγκεντρώνει προτάσεις επί τόπου για τη μείωση του ρυθμιστικού και διοικητικού φόρτου και θα προωθεί συγκεκριμένες ιδέες. Η Επιτροπή θα εκφράζει την άποψή της για όλες τις προτάσεις αυτές και θα εξηγεί συστηματικά πώς προτίθεται να δώσει συνέχεια σε αυτές. Επίσης, η Επιτροπή ανανεώνει τη δέσμευσή της να ακούει τις απόψεις των ενδιαφερομένων ανά πάσα στιγμή, μέσω online εργαλείου με την ονομασία «Lighten the Load – Have Your Say» (Μειώστε τον φόρτο – Πείτε τη γνώμη σας».
Βελτίωση των εκτιμήσεων επιπτώσεων και έλεγχος ποιότητας
Η Επιτροπή ενισχύει την προσέγγισή της για την εκτίμηση των επιπτώσεων και τις αξιολογήσεις, ώστε να βελτιώσει τη βάση τεκμηρίωσης που διέπει όλες τις νομοθετικές προτάσεις, με την επιφύλαξη των πολιτικών αποφάσεων. Ειδικότερα, η επιτροπή εκτίμησης επιπτώσεων της Επιτροπής, που λειτουργεί από το 2006, θα μετεξελιχθεί σε ανεξάρτητη επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου. Τα μέλη της θα λειτουργούν με μεγαλύτερη ανεξαρτησία και το ήμισυ εξ αυτών θα προσλαμβάνεται με συμβάσεις εκτός Επιτροπής. Η επιτροπή θα έχει ενισχυμένο ρόλο για τον έλεγχο της ποιότητας των εκτιμήσεων επιπτώσεων των νέων προτάσεων, καθώς και για τους ελέγχους καταλληλότητας και τις αξιολογήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας.
Η Επιτροπή προτείνει επίσης να διεξάγονται οι εκτιμήσεις επιπτώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας και όχι μόνον όταν η Επιτροπή προετοιμάζει την πρότασή της. Καλούμε το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να διεξάγουν εκτιμήσεις επιπτώσεων έπειτα από κάθε ουσιαστική τροποποίηση που προτείνουν κατά τη νομοθετική διαδικασία. Κατόπιν αιτήματος του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου ή της Επιτροπής, μπορεί να συσταθεί ad hoc και ανεξάρτητη τεχνική ομάδα για να αναλύει κατά πόσον μία τροποποιημένη πρόταση μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη, να δημιουργήσει κατανοητά δικαιώματα και υποχρεώσεις για τους ενδιαφερόμενους, και να αποφύγει δυσανάλογο κόστος. Η αξιολόγησή της θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να δημοσιοποιηθεί εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος, ώστε να συμβάλει στην πολιτική διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Νέα διοργανική συμφωνία για κοινή δέσμευση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ
Η βελτίωση της νομοθεσίας μπορεί να λειτουργήσει μόνον εφόσον αποτελεί κοινή δέσμευση της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή υποβάλλει σήμερα πρόταση προς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για νέα διοργανική συμφωνία σχετικά με τη βελτίωση της νομοθεσίας με σκοπό να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος του 2015. Στο σχέδιο νέας διοργανικής συμφωνίας προτείνονται τα εξής: κοινή δέσμευση για το πρόγραμμαREFIT, εκτίμηση των επιπτώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας, συνεχής παρακολούθηση της απόδοσης των κανονιστικών ρυθμίσεων της ΕΕ και πιο εμπεριστατωμένες αξιολογήσεις· συντονισμένος ετήσιος και πολυετής προγραμματισμός, συμπεριλαμβανομένων των διαβουλεύσεων σχετικά με το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής, μεγαλύτερη διαφάνεια στις τριμερείς διαπραγματεύσεις, και κοινές προσπάθειες για τη μείωση του αδικαιολόγητου «κανονιστικού υπερθεματισμού» της νομοθεσίας της ΕΕ από τα κράτη μέλη.
Ιστορικό
Οι πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Γιούνκερ, με βάση τις οποίες το Κοινοβούλιο εξέλεξε την παρούσα Επιτροπή, περιλαμβάνουν σαφή δέσμευση για βελτίωση της νομοθεσίας. Η Επιτροπή, στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2015, ανέλαβε τη δέσμευση να υποβάλει πρόταση για νέα διοργανική συμφωνία με σκοπό την επικαιροποίηση και την ενίσχυση της κοινής αντίληψης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σε σχέση με τη βελτίωση της νομοθεσίας.
Περισσότερες πληροφορίες
Θεματολόγιο για τη βελτίωση της νομοθεσίας: ερωτήσεις και απαντήσεις
Πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Γιούνκερ
Πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2015
Ανακοίνωση σχετικά με τη βελτίωση της νομοθεσίας για καλύτερα αποτελέσματα και το θεματολόγιο της ΕΕ